SPECIALS
Goed om te horen: Gehoorbescherming op de werkvloer
Alles over de techniek en wetgeving van gehoorbescherming op de werkvloer.
By: MAARTEN VAN REEUWIJK
Alles over de techniek en wetgeving van gehoorbescherming op de werkvloer.
LESS IS (SOMETIMES) MORE
Dat er bij een geluidsdruk van boven de 80 dB(A) een risico op gehoorschade bestaat, is inmiddels gelukkig vrij goed bekend. Hoe hoger de geluidsdruk, hoe eerder dit risico optreedt. Op de werkvloer bestaan diverse bronnen van lawaai, zoals machines, gereedschappen, voertuigen en ook grote mensenmassa’s kunnen een hoge geluidsdruk teweeg brengen. Lawaai brengt niet alleen risico op gehoorschade met zich mee. Al deze auditieve impulsen kosten energie om te verwerken, waardoor vermoeidheid en een gebrek aan focus versneld optreden.
HOE MEER, HOE…
De Arbonorm, een term die zijn oorsprong vindt in de Nederlandse Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet), verwijst naar de regelgeving en richtlijnen die zijn opgesteld om een veilige en gezonde werkomgeving te waarborgen. In Nederland zijn werkgevers verplicht om de gezondheid van hun werknemers te beschermen, en dit omvat ook het beschermen tegen gehoorschade bij hoge geluidsdruk. De Arbowet stelt specifieke eisen aan de bescherming tegen lawaai op de werkvloer:
- Bij een geluidsniveau van 80 dB(A) of hoger moet de werkgever gehoorbescherming beschikbaar stellen.
- Bij een geluidsniveau van 85 dB(A) of hoger is het dragen van gehoorbescherming verplicht.
- Bij een geluidsniveau boven de 87 dB(A), inclusief de werking van gehoorbescherming, moet de werkgever maatregelen nemen om het geluidsniveau te verlagen.
Deze eisen bij hoge geluidsdruk zijn niet alleen van toepassing op permanente werkplekken, maar ook op tijdelijke of mobiele werkplekken.
Werkgevers hebben verschillende verantwoordelijkheden om te voldoen aan de Arbonorm met betrekking tot gehoorbescherming:
Voorlichting en Training: Werkgevers moeten werknemers informeren over de risico’s van blootstelling aan lawaai en hen trainen in het correct gebruik van gehoorbescherming. Dit kan door middel van workshops, voorlichtingssessies en instructievideo’s.
Periodieke Metingen: Het is essentieel om regelmatig geluidsniveaus te meten en te beoordelen om ervoor te zorgen dat ze binnen de veilige grenzen blijven. Dit kan met behulp van geluidsmeters en monitoringapparatuur.
Gezondheidstoezicht: Werkgevers moeten regelmatige gehoortesten aanbieden om vroege tekenen van gehoorbeschadiging op te sporen. Dit stelt hen in staat om tijdig in te grijpen en verdere schade te voorkomen.
Voorzieningen en Onderhoud: Het verstrekken van de juiste gehoorbescherming is slechts één aspect; het is ook belangrijk om ervoor te zorgen dat deze middelen goed worden onderhouden en regelmatig worden vervangen indien nodig.
Werknemers spelen een cruciale rol in het handhaven van de normen voor gehoorbescherming:
Correct Gebruik van Gehoorbescherming: Werknemers moeten de verstrekte gehoorbescherming op de juiste manier gebruiken en ervoor zorgen dat deze goed past en effectief is.
Meldingsplicht: Eventuele problemen met gehoorbescherming, zoals beschadigingen of ongemakken, moeten direct aan de werkgever worden gemeld zodat er tijdig actie kan worden ondernomen.
Deelname aan Trainingen: Actieve deelname aan voorlichtings- en trainingssessies is essentieel om goed geïnformeerd te blijven over de beste praktijken en nieuwe ontwikkelingen op het gebied van gehoorbescherming.
Hoge geluidsdruk wil je dempen. Let wel, te veel demping kan ook problemen veroorzaken. Het is van belang je omgeving goed te kunnen blijven waarnemen, zoals signalen van collega’s, alarmsignalen en andere relevante geluiden. Idealiter is er een gemiddelde geluidsdruk van zo’n 70 dB tot maximaal 80 dB om optimaal te kunnen werken. Om deze reden hebben de meeste gehoorbeschermers die worden aangeboden voor de werkvloer een demping van tussen de 20 dB en 30 dB. Maar waar moet je nu rekening mee houden wanneer je voor een geschikte gehoorbeschermer wilt vinden voor jezelf of jouw medewerkers?
GEHOORBESCHERMING
Vanuit een technisch standpunt is het woord ‘gehoorbeschermer’ al heel bepalend; het verwijst naar een product dat moet voldoen aan de eisen van de Europese verordening (EU) 2016/425 voor persoonlijke beschermingsmiddelen. Een hele mond vol, maar zeker niet onbelangrijk. Om op grote schaal overeenstemming te bereiken over de eisen waaraan een gehoorbeschermer moet voldoen, is de geharmoniseerde norm EN352 ontwikkeld.
BELOFTE MAAKT SCHULD
De EN352 is een Europese norm die specifieke eisen en testmethoden voor gehoorbescherming omschrijft. De EN352-2 richt zich specifiek op oordoppen als gehoorbeschermers. Deze norm behandelt zaken als pasvorm, duurzaamheid, veiligheid, het verstrekken van informatie en, het allerbelangrijkste, dempingswaarden. Elke oordop die is getest en goedgekeurd door een onafhankelijk laboratorium volgens deze normering, mag worden verkocht als gehoorbeschermer. Let dus altijd goed op of je op de verpakking en in de handleiding van jouw oordoppen de CE- én EN352 markeringen tegenkomt. Dit geeft aan dat je erop kunt vertrouwen dat het product daadwerkelijk doet wat de verpakking belooft.
IN EEN NOTENDOP
Wanneer je de CE- en EN352-markeringen hebt gevonden, kom je hoogstwaarschijnlijk een heleboel andere getallen tegen die jou iets willen vertellen over de exacte geluidsdemping. Gelukkig is er één getal dat de geluidsdemping van het product samenvat: de SNR-waarde. SNR staat voor Single Number Rating en geeft de gemiddelde demping weer die het product kan bieden tegen het C-gewogen omgevingsgeluid. Als rekenvoorbeeld nemen we de gemiddelde blootstelling aan geluid op de werkvloer van ongeveer 90 dB(C) en een gehoorbeschermer met een SNR van 20:
90 dB(C) – SNR 20 = 70 dB(A)
METEN IS WETEN
Maar wat zijn dan al die andere kleine cijfertjes die je in de handleiding tegenkomt? Dit zijn de meetresultaten die zijn behaald bij de dempingstest. Tussen de 63 Hz en 8.000 Hz wordt gemeten hoeveel demping er plaatsvindt. Deze test wordt meerdere malen herhaald met hetzelfde type gehoorbeschermer, en zo bepaalt men uiteindelijk een gemiddelde demping voor elke frequentie.
Mooi, alle gemiddelden bij elkaar optellen, delen, en klaar. Nou, nog niet helemaal. Eerst worden er een aantal correctiefactoren, aangepast aan de gevoeligheid van het menselijk oor, toegepast op de meting. Er moet ook een standaardafwijking worden bepaald, een maat voor de variatie in dempingseffectiviteit tussen verschillende gebruikers. Een versimpelde weergave van de berekening van de SNR-waarde is als volgt:
Gemeten demping – Standaardafwijking = SNR
SNR19 ≠ SNR19
De snelle denkers onder ons zullen zich inmiddels hebben gerealiseerd dat twee verschillende gehoorbeschermers met dezelfde SNR-waarde toch aanzienlijk kunnen verschillen in geluidsbeleving. Wanneer je de meetresultaten van de dempingstest in een grafiek zet, krijg je snel een beeld van wat we het ‘dempingskarakter’ van een gehoorbeschermer noemen.
Het kan zo zijn dat een gehoorbeschermer meer dempt naarmate de frequentie oploopt. Hiermee worden vooral de hoge en schelle tonen uit het geluid gefilterd; het ‘scherpe randje’ wordt eraf gehaald. Dit is een prettige eigenschap wanneer je bijvoorbeeld bescherming nodig hebt tegen het lawaai van een slijptol. Als de demping echter heel sterk varieert van laag naar hoog, kan dit leiden tot een ‘onder water gevoel’, omdat je bijna alleen maar lage frequenties hoort.
Er zijn ook gehoorbeschermers waarvan het dempingskarakter vrij ‘vlak’ is. Bij dit dempingskarakter is de geluidsbeleving ‘natuurgetrouw’, en klinkt alles in principe hetzelfde als normaal, alleen op een lager geluidsniveau. Deze eigenschap wordt erg gewaardeerd in omgevingen waar communicatie essentieel is.
HANDEN EN VOETEN
We hebben drie belangrijke aspecten van de gehoorbeschermer besproken: arbowetgeving, de SNR-waardes en het dempingskarakter. Deze informatie kan je helpen bij het kiezen van de juiste gehoorbeschermer, die niet alleen zorgt dat je je beter kunt concentreren tijdens het werken en minder vermoeid bent na een lange dag, maar ook je gehoor beschermt. Gehoorbescherming is net als werken iets heel persoonlijks; we hebben niet allemaal dezelfde voorkeuren en behoeften. Hopelijk helpen deze inzichten bij het maken van een keuze in gehoorbescherming voor op de werkvloer. Houd tijdens het kiezen van jouw gehoorbescherming de CE- en EN352-2-markering, de SNR-waarde en het dempingskarakter in gedachten. Door de juiste gehoorbescherming te kiezen en te gebruiken, voldoe je niet alleen aan de wettelijke eisen, maar zorg je ook voor een veiliger en comfortabeler werkomgeving voor jezelf en je collega’s.
