SPECIALS
De Techniek Achter Gehoorbescherming (1/2)
De verwijzingen op verpakkingen ontcijferen. Wat betekenen ze nou eigenlijk? En belangrijker, hoe gebruik je ze?
By: MAARTEN VAN REEUWIJK
Wanneer je niet de hele dag met lawaai om je heen zit, kun je je beter concentreren en ben je minder snel vermoeid. Tijdens verschillende activiteiten is dit principe van toepassing, waaronder motorrijden. Om echt te begrijpen hoe gehoorbescherming werkt, duiken we in dit tweedelige blog dieper in de techniek achter gehoorbescherming:
Deel één: de verwijzingen op verpakkingen ontcijferen. Wat betekenen ze nou eigenlijk? En belangrijker, hoe gebruik je ze?
Deel twee: de diepe duik in de geluidsfilters. Welke types zijn er allemaal, en hoe werken ze nou écht?
LESS IS (SOMETIMES) MORE
Het is algemeen bekend dat bij blootstelling aan geluidsniveaus boven de 80 dB(A) er een risico op gehoorschade bestaat. Hoe hoger het geluidsniveau, hoe groter dit risico wordt. Het is belangrijk om geluidsdruk te dempen, maar te veel demping kan ook tot problemen leiden. Het behouden van een goed waarnemingsvermogen van je omgeving, inclusief geluiden zoals gesprekken, waarschuwingssignalen en natuurlijke geluiden, is cruciaal. Idealiter streef je naar een gemiddelde geluidsdruk van 75 dB tot maximaal 80 dB om optimaal te kunnen functioneren. De meeste gehoorbeschermers die beschikbaar zijn, bieden demping tussen de 10 dB en 25 dB. Maar waar moet je op letten bij het kiezen van geschikte gehoorbescherming?
GEHOORBESCHERMING
We beginnen bij het begin: gehoorbescherming. Vanuit een technisch standpunt is het woord ‘gehoorbeschermer’ al heel bepalend; het verwijst naar een product dat moet voldoen aan de eisen van de Europese verordening (EU) 2016/425 voor persoonlijke beschermingsmiddelen. Een hele mond vol, maar zeker niet onbelangrijk. Om op grote schaal overeenstemming te bereiken over de eisen waaraan een gehoorbeschermer moet voldoen, is de geharmoniseerde norm EN352 ontwikkeld.
BELOFTE MAAKT SCHULD
De EN352 is een Europese norm die specifieke eisen en testmethoden voor gehoorbescherming omschrijft. De EN352-2 richt zich specifiek op oordoppen als gehoorbeschermers. Deze norm behandelt zaken als pasvorm, duurzaamheid, veiligheid, het verstrekken van informatie en, het allerbelangrijkste, dempingswaarden. Deze aspecten vormen samen de techniek achter gehoorbescherming. Elke oordop die is getest en goedgekeurd door een onafhankelijk laboratorium volgens deze normering, mag worden verkocht als gehoorbeschermer. Let dus altijd goed op of je op de verpakking en in de handleiding van jouw oordoppen de CE- én EN352 markeringen tegenkomt. Dit geeft aan dat je erop kunt vertrouwen dat het product daadwerkelijk doet wat de verpakking belooft.
IN EEN NOTENDOP
Wanneer je de CE- en EN352-markeringen hebt gevonden, kom je hoogstwaarschijnlijk een heleboel andere getallen tegen die jou iets willen vertellen over de exacte geluidsdemping. Gelukkig is er één getal dat de geluidsdemping van het product samenvat: de SNR-waarde. SNR staat voor Single Number Rating en geeft de gemiddelde demping weer die het product kan bieden tegen het C-gewogen omgevingsgeluid. Als rekenvoorbeeld nemen we de gemiddelde blootstelling aan geluid voor motorrijders bij 100 km/u, die ongeveer 95 dB(C) bedraagt, en een gehoorbeschermer met een SNR van 20:
95 dB(C) – SNR 20 = 75 dB(A)
METEN IS WETEN
Maar wat zijn dan al die andere kleine cijfertjes? Dit zijn de meetresultaten die zijn behaald bij de dempingstest. Tussen de 63 Hz en 8.000 Hz wordt gemeten hoeveel demping er plaatsvindt. Deze test wordt meerdere malen herhaald met hetzelfde type gehoorbeschermer, en zo bepaalt men uiteindelijk een gemiddelde demping voor elke frequentie.
Mooi, alle gemiddelden bij elkaar optellen, delen, en klaar. Nou, nog niet helemaal. Eerst worden er een aantal correctiefactoren, aangepast aan de gevoeligheid van het menselijk oor, toegepast op de meting. Er moet ook een standaardafwijking worden bepaald, een maat voor de variatie in dempingseffectiviteit tussen verschillende gebruikers. Een versimpelde weergave van de berekening van de SNR-waarde is als volgt:
Gemeten demping – Standaardafwijking = SNR
SNR19 ≠ SNR19
Het is belangrijk op te merken dat twee gehoorbeschermers met dezelfde SNR-waarde toch verschillende geluidservaringen kunnen bieden. Wanneer je de meetresultaten van de dempingstest in een grafiek zet, krijg je snel een beeld van wat we het ‘dempingskarakter’ van een gehoorbeschermer noemen.
Het kan zo zijn dat een gehoorbeschermer meer dempt naarmate de frequentie oploopt. Hiermee worden vooral de hoge en schelle tonen uit het geluid gefilterd; het ‘scherpe randje’ wordt eraf gehaald. Onze Performance Filters vallen onder dit dempingskarakteristiek. Dit is een prettige eigenschap wanneer je bescherming nodig hebt tegen bijvoorbeeld windruis. Als de demping echter heel sterk varieert van laag naar hoog, kan dit leiden tot een ‘onder water gevoel’, omdat je bijna alleen maar lage frequenties hoort.
Er zijn ook gehoorbeschermers waarvan het dempingskarakter vrij ‘vlak’ is. Bij dit dempingskarakter is de geluidsbeleving ‘natuurgetrouw’, en klinkt alles in principe hetzelfde als normaal, alleen op een lager geluidsniveau. Deze eigenschap wordt erg gewaardeerd in muzikale omgevingen. Onze Music Filters hebben een vlakke dempingskarakteristiek.
Twee wezenlijk verschillende dempingskarakters, met dezelfde gemiddelde dempingswaarde.
Dus, voelt het alsof je onder water zit? Dan heb je waarschijnlijk gehoorbescherming met een vlakkere demping nodig. Ervaar je te veel schelle tonen? Dan ben je juist op zoek naar gehoorbescherming met meer demping in het hoge frequentiegebied. Het kiezen van de juiste gehoorbeschermer hangt af van je persoonlijke voorkeur en behoeften.
De SNR-waarde vind je vaak naast de L-, M- en H-waarden. Deze waarden helpen bij het beoordelen hoe de demping zich bij laag-, midden- en hoogfrequent omgevingsgeluid verhoudt.
HANDEN EN VOETEN
We hebben de belangrijkste aspecten van de techniek achter gehoorbescherming besproken: markeringen, de SNR-waarde en dempingskarakter. Deze informatie kan helpen bij het kiezen van de juiste gehoorbescherming, die niet alleen je concentratie verbetert en vermoeidheid vermindert, maar ook je gehoor beschermt. Gehoorbescherming is persoonlijk, dus houd bij het kiezen de CE- en EN352-markering, de SNR-waarde en dempingskarakter in gedachten.
De exacte techniek, en dan met name de geluidsfilters, achter gehoorbeschermers gaan we in deel 2 van deze blog verder op in!
